Bao giờ núi Ấn hết tranh Sông Trà hết nước anh đành xa em Ngó lên Thiên Ấn nhiều tranh Liều mình lén mẹ theo anh phen này Sớm mơi xuống Quán Cơm em thấy hòn núi Hó Chiều qua Đồng Có em thấy hòn núi Tròn Về nhà than với chồng con Ra đi gan nát dạ mòn vì đâu Ai về núi Ấn sông Trà Có thương cô bậu ghé nhà mà thăm Sông Trà sát núi Long Đầu Nước kia chảy mãi rồng chầu ngày xưa Núi Long Đầu lưu danh hậu thế Chùa Thiên Ấn ấn để hậu hoàng Ai về xứ Quảng cho nàng về theo Ai về núi Bút, Quán Đàng Núi bao nhiều đá dạ thương chàng bấy nhiêu Ba La, Vạn Tượng, Cầu Mông Chạy quanh chạy quéo cũng về đồng Ba La Ai về Cỗ Lũy cô thôn Nước sông Trà Khúc sóng dồn lăn tăn Ai về quê ấy Nghĩa An Ghé thăm phong cảnh Chùa Hang, Bàn Cờ Tư Nghĩa, Cửa Đại là đây Gành Hàu, núi Quế đá xây nên chùa Dưới thời bông súng nở đua Ngó lên trên chùa đá dựng kiểng giăng Ngó qua bên xóm Trường An Ngó xuống hòn Sụp cát vàng soi gương Sơn Tịnh có núi Chân Trâu Có bàu ông Xá, có cầu Rừng Xanh Bao giờ rừng Thủ hết gai Sông Trà hết nước mới sai lời nguyền Tai nghe anh lấy vợ Ba La Ruột đau từng chặng, nước mắt ra từng luồng Ba La đất tốt trồng hành Đã xinh con gái lại lành con trai Vạn Tượng những chông, những gai Con gái mốc thích con trai đen sì Hỡi cô thắt lưng bao xanh Có về Ân Phú với anh thì về Ân Phú có ruộng tứ bề Có sông tắm mát, có nghề mạch nha Hỏi thăm qua chú bán quynh Thấy ngoài Bến Ván, Trì Bình gặt chưa? Bến Ván bán tới Quán Cơm Gặt chưa không biết, thấy hai cây rơm ú ù Cò bắt lươn cò trườn xuống cỏ Lươn bắt cò cò bỏ cò bay Từ ngày xa bạn đến nay Đêm đêm tưởng nhớ, ngày ngày trông luôn Kể từ Cầu Ván, Ao Vuông Bước qua Quán Ốc lòng buồn lụy sa Quán Cơm nào quán nào nhà Ngóng ra Trà Khúc trời đà rạng đông Buồn lòng đứng dựa ngồi trông Ngó vô Hàng Rượu mà không thấy chàng Anh đi anh nhớ quê nhà Nhớ con cá bống sông Trà kho tiêu Phải đâu chàng nói mà xiêu Tại con cá bống tại niêu nước chè Chim mía Xuân Phổ Cá bống sông Trà Kẹo gương Thu Xà Mạch nha Mộ Đức Mứt gừng Đức Phổ Bánh nổ Nghĩa Hành Đậu xanh Sơn Tịnh Cô gái lòng son Không bằng tô don Vạn Tượng Nghèo thì nghèo, nợ thì nợ Cũng cưới cho được con vợ bán don Mai sau nó chết cũng còn cặp ui Sơn Tịnh đường đinh Sa Huỳnh muối trắng Bậu về nhớ ghé Ba La Mua cân đường phổi cho ta với mình Muối Xuân An, mắm Tịnh Kỳ Khoai lang dưới Trảng, gạo thì Đường Trung Ai về Cỗ Lũy, Xóm Câu Nhớ mua đôi chiếu đón dâu về làng Gái Thanh Khiết giỏi nghề cải giá Trai Sung Tích chuyên dạ kén dâu Bao giờ Thiên Mã sang sông Thì làng Mỹ Lại mới không công hầu Mía ngọt tận đọt Heo béo tận lông Cổ thời mang sông Tay cầm lóng mía Vừa đi vừa hít Cái đít sưng vù Sông Trà Khúc ai mà tát cạn Rừng Trà Bồng ai đẵn hết cây Anh mà đi với thằng Tây Em đành phải dứt hết dây nghĩa tình Ai về Sơn Tịnh quê ta Đừng quên chiến thắng Ba Gia lẫy lừng Tiếng đồn du kích Tịnh Khê Lính đi mất xác, quan về mất lon Ai về Cổ Lũy Cô Thôn Quê ta Quảng Ngãi mồ chôn quân thù Chèo ghe xuống Trạm múc dầu Hỏi thăm chú lái nhức đầu khá chưa Chưa khá tui bẻ nồi lá cho xông Mồ hôi tui quạt, ngọn gió lồng tui che Con mèo trèo lên tấm vách Con chó dưới ngạch ấm ách chó tru Thương anh kẻ oán người thù Lên chùa Thiên Ấn mà tu cho rồi Chẻ tre bện sáo ngăn sông Đến khi đó vợ đây chồng mới hay Chẻ tre bện sáo cho dày Ngăn sông Trà Khúc đợi ngày gặp em Qua chùa núi Hó thắp bó nhang vàng Xin cho bạn cũ lại hoàn như xưa Trông trời chẳng thấy trời mưa Rồng đi lấy nước rồng chưa kịp về Lựu tìm đào, đào chẳng tìm lê Lên non tìm quế, quế về rừng xanh Trách ai treo ngọn thắt ngành Cho chàng xa thiếp cho anh xa nàng Nhà em có bụi mía mưng Có con chó dữ, anh đừng lại qua Qua lại chi cho nàng mang tiếng Rước khách qua đường sớm viếng chiều thăm Mía sâu có đốt Nhà dột có nơi Tui thấy vui tui mới đến chơi Ai ve các chị mà làm hơi quá chừng Lên non tìm quế, ra Huế tìm chồng Đến đây tìm bạn ruột bầm như dưa Làm vầy đã thắm tình chưa Một mình em đứng giữa mưa em chờ Ba năm quế gãy còn cành Bình hương tan nát, miếng sành còn thơm Nhà bà có ngọn mía mưng Có cô gái út mà ưng ông già Trồng trầu tưới nước cho vông Cảm thương cây quế đứng trông một mình Em nguyền cùng anh một miếng tóc mai Trước chùa Quan Thánh, nghe lời ai anh bỏ nàng Thương tằm cởi áo bọc dâu Tưởng người có nghĩa hay đâu bạc tình Nghèo nghèo nợ nợ lấy cô vợ bán don Lỡ mai có chết cũng còn cặp ui… Ai về Quảng Ngãi quê ta Mía ngon, đường ngọt, trắng ngà, dễ ăn Mạch nha, đường phổi, đường phèn Kẹo gương thơm ngọt ăn quen lại ghiền Chim mía Xuân Phổ Cá bống sông Trà Kẹo gương Thu Xà Mạch nha Mộ Đức Chỉ bốn câu vẻn vẹn 16 chữ, người bình dân đã giới thiệu được cả bốn đặc sản nổi tiếng của Quảng Ngãi, gắn nó với những địa danh tiêu biểu nhất. Về đặc sản cá bống sông Trà, có thể kể đến những câu ca dao rất hay khác, như: Phải đâu chàng nói mà xiêu Tại con cá bống tại niêu nước chè Nước chè lá Minh Long sắc đặc phải nói là rất ngon sau mỗi bữa cơm, nhất là bữa cơm có món cá bống sông Trà kho tiêu. Dân gian đã mượn chuyện tình duyên đôi lứa để làm cái "đòn bẩy" bật lên sức hấp dẫn của đặc sản. Cũng với kiểu như vậy, với don, một đặc sản bình dân, lại có câu: Con gái còn son Không bằng tô don Vạn Tượng Với lối nói thậm xưng, dân gian giới thiệu đặc sản của mình với một niềm tự hào không cần giấu giếm, song vẫn giữ được sự tế nhị gấp nhiều lần kiểu quảng cáo. Bởi ca dao giới thiệu đặc sản với một tấm lòng trong sáng, còn dạng tiếp thị thế kia lại ít dấu ấn văn hóa, dù nó ra đời trong một thời đại văn minh. Một chút trào lộng, nhưng vẫn luôn trong sáng, người dân còn có câu khá vui: Nghèo thì nghèo, nợ thì nợ Cũng kiếm cho được con vợ bán don Mai sau nó chết cũng còn cặp uị Một chút chua chát, người dân kể chuyện tình lắt léo trắc trở do không môn đăng hộ đối mà vô hình trung lại giới thiệu được cái giá trị của đặc sản mắm nhum: Sớm mai anh ngủ dậy Anh súc miệng Anh rửa mặt Anh xách cái rựa quéo Anh lên hòn núi Quẹo Anh đốn cây củi còng queo Anh than với em cha mẹ anh nghèo Đôi đũa tre yếu ớt không dám quèo con mắm nhum. Quảng Ngãi là xứ mía đường, nên dễ hiểu là ca dao cũng đề cập nhiều đến đường mía đặc sản. Ở đây mía ngọt nhiều đường Tìm trai xứ Quảng mà yêu cho rồi Nước mía trong cũng thắng thành đường Anh thương em thì anh biết chớ thói thường ai hay Cũng cần biết xưa kia có nơi đặt ra lệ phạt người bẻ trộm mía để ăn, nên mới có cái hoạt cảnh khôi hài này: Mía ngọt tận đọt Heo béo tận lông Cổ thời mang gông Tay cầm lóng mía Vừa đi vừa hít Cái đít sưng vù Chuyện mía lan sang chuyện đường với nhiều loại đường đặc sản như đường cát: "Thiếp gửi cho chàng, một cục đàng rim, một tiềm đường cát", "Bậu về nhớ ghé Ba La, mua cân đường phổi cho ta với mình". Bên cạnh mạch nha, đường phổi còn có đường phèn: "Thơm ngon như món mạch nha, ngọt qua đường phổi, thơm qua đường phèn...". Cũng có thể kể, ngoài hải đảo Lý Sơn còn có bánh ít lá gai nổi tiếng: "Muốn ăn bánh ít lá gai, lấy chồng hải đảo sợ dài đường ghe". ở rừng thì có đặc sản quế Quảng nổi tiếng ở Trà Bồng, song lại gắn với ý niệm xa xôi, cách trở: "Lựu tìm đào, đào chẳng tìm lê, lên non tìm quế, quế về rừng xanh". Quế Trà Bồng cũng vang danh không kém gì mía đường: Ai về Quảng Ngãi Cho tui gởi ít tiền Mua dùm miếng quế lâu niên Đem về chị bệnh khỏi phiền bà con |
0 Comments
Copyright © 2016 phantunghiahanh.com