| Đã từng có hẳn một trang web Nguyễn Ngọc Hưng lấy tên “Nhà thơ nằm một chỗ”; đã từng có nhiều tác giả nhắc đến chuyện “nằm một chỗ” của Nguyễn Ngọc Hưng… và trong rất nhiều bài viết của mình về Hưng, tôi đã từng rút ruột để chắt lọc ra những câu từ đầy tâm trạng rằng: “Hưng vẫn nằm nguyên đó - một vệt nằm xuyên qua hai thế kỷ”, và “hành trình thơ Nguyễn Ngọc Hưng là một cuộc hành trình không cây số”… Thực tế cuộc đời Hưng cũng đúng là như thế… |
| Là một người bạn gần gũi của Hưng, là một người bạn thơ của Hưng, tôi cứ bâng khuâng mãi rằng: Dường như số phận của “người thơ nằm một chỗ” này lại gắn chặt với những cuộc dịch chuyển - những cuộc dịch chuyển vừa vui vừa buồn, vừa trần ai, quằn quại lại cũng vừa thi vị đến rúng động lòng người. Trong những cuộc dịch chuyển ấy chứa đựng cả tình yêu, tình mẹ cha, tình bạn, tình người, bởi: đã là người “nằm một chỗ” thì không bao giờ tự mình dịch chuyển theo đúng nghĩa đen của nó. Mà mỗi lần dịch chuyển của Hưng là kéo theo cả một mớ người thân, bầu bạn cùng dịch chuyển theo Hưng. Chao ôi! Là những cuộc dịch chuyển, đau đến thắt quặn thể xác, gian truân trên mỗi bước đường mà đầy nước mắt yêu thương, ăm ắp nhân tình và đẫm chất thơ. Cái ngày Nguyễn Ngọc Hưng còn là một hạt bụi giữa mù không hư vô xa xưa, có một cuộc dịch chuyển thi vị của một chàng kép hát tuồng về vùng đất này làm người hát rong để rồi kết quả của cuộc dịch chuyển ấy, một ngày của năm 1960 đã cho ra đời một hình hài Nguyễn Ngọc Hưng trong niềm vui trộn cả nỗi lo buồn của người mẹ trẻ. Nhưng rồi, trong sự bảo bọc của tình mẫu tử thiêng liêng và những người thân trong gia tộc, tuổi thơ Nguyễn Ngọc Hưng cũng dần dần bình thản lại, để rồi cắp sách đến trường làng, trường huyện suốt chặng đường học phổ thông từ 1967 đến 1979. Có phải chăng, chính cái máu “xê dịch chủ nghĩa” của người cha kép hát cùng tâm hồn đa cảm của người mẹ thôn nữ đã sớm hình thành ở Hưng một sức học vượt trội và một năng khiếu văn chương từ thuở nhỏ đến trường? Giờ thì, chúng ta - những người bạn của Hưng đều có thể kết luận rằng: đúng là như thế! Người cha tiếp tục những cuộc dịch chuyển lãng du để lại nỗi cô đơn và tảo tần cho người mẹ trẻ. Và không phụ lòng mẹ, mùa thu năm 1979, cậu bé thiếu cha rưng rưng từ biệt mẹ để làm một cuộc dịch chuyển quan trọng trong đời người: bước vào giảng đường ĐHSP Quy Nhơn. Vượt qua khó khăn của một cậu sinh viên nhà nghèo, Hưng mê mải học hành để tròn 3 năm sau, trước khi thực hiện năm thực tập cuối cùng, kỳ thi tốt nghiệp năm ấy, Hưng đã đạt số điểm thủ khoa toàn khóa cao ngất ngưởng cho dù là điểm của ngành Văn. Tốt nghiệp xong, cùng với bạn bè Hưng tạm từ biệt trường Đại học để về trường phổ thông thực tập. Lần dịch chuyển này lại là một chuyến trở về. Về với mẹ tảo tần, về với quê hương nghèo khó, về với mái trường PTTH xưa để gặp lại thầy cô giáo cũ với khát vọng sẽ tiếp bước trên con đường của nghề dạy học vinh quang cho dù, ai cũng biết, với điểm thi tốt nghiệp thủ khoa kia, ĐHSP Quy Nhơn đã đưa Hưng vào danh sách giữ lại làm cán bộ giảng dạy tại trường Đại học. Cứ tưởng trở về quê rồi trở lại Quy Nhơn, ai có ngờ… cái lần dịch chuyển định mệnh này đã mở đầu cho một quãng đời, một số phận khác của người thơ. Nhìn cái ảnh Hưng chụp bên mộ Hàn Mặc Tử ở Quy Hòa khi về lại Quy Nhơn trong lần dịch chuyển đầy ân tình và đớn đau thể xác, tôi cứ vơ vẩn nghĩ hoài: Hình như Quy Nhơn (đất của Người về) lại trớ trêu không chấp nhận một số phận thứ hai sau Hàn Mặc Tử nên đành cam tâm cắt đứt đường về Quy Nhơn của chàng thi sĩ tương lai Nguyễn Ngọc Hưng. Đã ném chàng sinh viên thủ khoa Nguyễn Ngọc Hưng vào một hành trình bi tráng mới với những cuộc dịch chuyển đau lòng vì bạo bệnh. Thời Hàn Mặc Tử, cùi là bệnh của “tứ chứng nan y” thì đúng khoảng Thu - Đông năm 1982 định mệnh, Nguyễn Ngọc Hưng lại bị đẩy vào một loại nan y mà cho đến bây giờ đã là năm đầu, thập niên thứ hai của thế kỷ XXI vẫn chưa tìm ra nguồn bệnh. Cứ dường như là một loại bệnh dành riêng cho một số phận người. Từ giã nghề giáo ngay từ ngày đầu sắp bước chân lên bục giảng, từ đó, Hưng buồn bã dịch chuyển đời mình mà địa điểm đến chẳng đâu khác hơn là những bệnh viện trong điều kiện túng bấn của một gia đình nông dân nghèo chỉ có hai mẹ con cút côi thời bao cấp. Hết Bệnh viện Quảng Ngãi rồi lại các Bệnh viện ở Đà Nẵng. Đà Nẵng bó tay lại lủi thủi dịch chuyển về các cơ sở y tế tư nhân ở Quảng Ngãi kéo dài từ cuối 1982 đến hết 1983. “Có bệnh thì lạy tứ phương”, hai mẹ con lại tiếp tục “sống chung với đói nghèo” để lặn lội dịch chuyển vào Khánh Hòa, rồi Phan Rang, la lết hết bệnh viện này đến Bệnh viện kia, hết ông thầy thuốc tư nhân này đến bà thầy thuốc khác. Khoảng thời gian đói nghèo và tật bệnh này kéo dài ròng rã 4 năm (1984-1988). Ở đoạn dịch chuyển này có một cuộc gặp mà muôn đời sau Hưng và bạn bè chẳng thể nào quên. Số là một lần dì Chín từ Cam Ranh về đưa Hưng vào Khánh Hòa chữa bệnh thì gặp một người phụ nữ buôn ve chai. Đó chính là dì Mười Cư mà sau này, Hưng nhận làm mẹ nuôi của mình. Chồng dì là một người tu tại gia, dì thì nhặt ve chai nuôi con ba con nhỏ, vậy mà đã giang tay đón mẹ con Hưng về cùng ăn cùng ở no đói qua ngày để tìm thầy về nhà mình trị bệnh cho Hưng. Nghĩa trả ơn đền. Ngày dì Mười Cư qua đời, nhóm bạn bè Nghĩa Hành đã thay mặt Hưng vào dự lễ tang. Có một điều đặc biệt nữa là, sau khi dì Mười qua đời, người chồng tu hành kia đã buồn bã ngồi trước bàn thờ vợ tưởng nhớ ròng rã đúng 56 ngày đêm và sau đó lặng lẽ theo vợ về thế giới bên kia như một cuộc trùng phùng chung thủy. Có lần, nhóm bạn Nghĩa Hành đã kể cho tôi nghe câu chuyện về cuộc gặp gỡ giữa mẹ con Hưng và dì Mười Cư như sau: Để thuyết phục mẹ con Hưng về ở nhà mình, Dì Mười Cư thủ thỉ: Đêm qua, tôi nằm mơ thấy có một người đến bảo tôi rằng: ngày mai con đi nhặt ve chai khi đi về hướng đó, con sẽ gặp mẹ con một người thanh niên đang gặp hoạn nạn có một số phận rất éo le, con hãy đưa họ về nhà mình nuôi. Làm được việc đó con sẽ gặp đại phúc ngày sau. Không biết giấc mơ đó là thật hay chỉ là tâm niệm của dì Mười khi gặp mẹ con Hưng. Ôi! Tình người trên cuộc đời này còn đẹp lắm. Đẹp như thể cổ tích long lanh, đẹp và buồn và ứa nước mắt sẻ chia… Và rồi, dù bệnh tật, Hưng vẫn đang thời trai trẻ. Còn mẹ? Tuổi già, sức yếu nên theo con chỉ mới nửa đoạn đường, mẹ đã phải dừng lại. Tiếp theo là một cuộc dịch chuyển đớn đau: Vâng, hai bạn Xuân Anh và Ngọc Thiện đã vội vã vào Nha Trang kịp đưa mẹ con Hưng về Hành Thịnh để mẹ trút hơi thở tàn trên cái nền đất quê hương xem như một niềm an ủi. Xót xa thay, khuya nay đưa mẹ về đến quê thì đúng sáng hôm sau mẹ chính thức rời bỏ Hưng, từ bỏ cuộc đời. Vì mẹ con Hưng đã rời quê lâu ngày, lại về trong đêm nên khi mẹ mất, hàng xóm không kịp biết. Một đám tang lặng lẽ chỉ lác đác mươi người đưa tiễn: xưa hai đôi đũa một mâm/ giờ hai đôi đũa con cầm một đôi/ còn một đôi nữa mồ côi/ nghẹn ngào ai nuốt cho trôi chén sầu. Mất mẹ, Hưng chuếnh choáng, cô đơn giữa trời, giữa cuộc đời, có lúc Hưng chợt đã bi quan: Tiễn mẹ về thế giới bên kia/ lá rắt/ mưa rơi/ âm thầm con ngửa nón cời/ hứng buồn vui của cuộc đời ban cho. Mất nơi nương tựa cuối cùng là mẹ, thân bệnh Nguyễn Ngọc Hưng đành ngậm ngùi dịch chuyển về Hành Thịnh để nương tựa với dì Mười. Nhưng gia đình dì lại cũng quá khốn khổ với cuộc mưu sinh. Lúc này, nhóm bạn bè Nghĩa Hành bàn nhau, dịch chuyển Hưng về tá túc ở Trạm xá xã Hành Dũng (gần Chợ Phiên Tam Bảo) – chính nơi cơ quan làm việc của Xuân Anh. Quãng thời gian đó kéo dài từ 1989 đến đầu năm 1991. Đây là một quãng đời cay cực của cả nhóm. Tất cả phải trần lưng làm đủ mọi chuyện để sống và nuôi Hưng. Đây cũng là quãng đời bế tắc nhất của Hưng, đã nhiều lần Hưng có ý định tự tử để bè bạn thảnh thơi. Nhưng rồi, tình bạn, tình đời đã níu Hưng trở lại. Và rồi, từ đây, Hưng bắt đầu vượt qua sự hành hạ của bệnh tật và nỗi u buồn để đến với thơ. Cho đến một ngày kia, không biết có đấng quyền năng nào mang tin đến mà người cha sau bao nhiêu năm biệt tích đã sai người con trai của mình (anh cùng cha khác mẹ của Hưng) đi tìm và đưa Hưng về cùng sống tại xã Phổ Thuận, Đức Phổ. Đây có thể là cuộc dịch chuyển về với quê cha và Hưng cũng tìm được đôi phần ấm áp. Một chái nhà tranh được xây trước sân ngôi nhà của cha bên cạnh một hồ nước và trước mặt là cánh đồng lúa bao la. Ở đấy, Hưng tiếp tục làm thơ. Và tôi chính thức gặp Hưng từ mái chòi tranh này trong một lần đưa vợ con về ngoại cho dù tôi với Hưng đã từng là bạn đồng môn. Cũng từ đây, gia đình tôi chính thức trở thành người thân của Hưng và nhóm anh em thân hữu Nghĩa Hành. Sau vài lần giao tiếp, Hưng tin tưởng giao cho tôi toàn bộ những tập bản thảo thơ Hưng làm (tổng cộng là 13 tập sổ dày với hàng trăm bài thơ). Lúc đó, tôi cứ sợ Hưng chẳng còn sống được bao lâu nên đã liên tục gửi thơ Hưng đi in và giới thiệu ở các báo và tạp chí. Những bài thơ lần lượt xuất hiện, số phận người thơ lần lượt được mọi người biết đến. Nhưng công bình mà nói, lúc đó, thi pháp thơ Hưng trong 13 tập bản thảo kia đa phần là được diễn đạt theo lối thơ truyền thống, bài nào cũng được Hưng trút ra với tất cả nỗi niềm nên rất dài. Cần phải tạo môi trường để Hưng tiếp xúc và đọc thơ mới. Thấy một thằng cha giáo viên nghèo lại quê Quảng Nam mà bôn ba vì bạn, nhóm anh em Nghĩa Hành lại hè nhau bàn bạc và dịch chuyển Hưng về ở với gia đình Xuân Anh - Thu Hà tại thị trấn Chợ Chùa. Như vậy là sau hơn 2 năm (1992-1993) về với quê cha, Hưng lại dịch chuyển về chốn cũ và gắn cuộc đời mình với mái gia đình này, với đám bạn bè thủy chung này từ đó đến hôm nay. Có thể nói, cuộc dịch chuyển từ nhà cha ở Ðức Phổ về nhà bạn ở Nghĩa Hành là cuộc dịch chuyển mang tính quyết định của cuộc đời thơ Hưng. Từ mái nhà của vợ chồng Xuân Anh - Thu Hà, trong vòng tay của bạn bè thân hữu với đầy đủ phương tiện thông tin, sự mến mộ của bạn đọc gần xa, thơ Hưng bắt đầu dịch chuyển về với cuộc sống đương đại, hơi thơ đương đại để chính thức trở thành một nhà thơ với hàng loạt tác phẩm giá trị ra đời. Thơ ca đã thực sự trở thành công cụ để Hưng sống giữa cuộc đời, trở thành liều thuốc để Hưng chống chọi kiên trì cùng bệnh tật. Và chính thơ ca đã giúp Hưng nối mình với cả thế giới bao la qua cuộc thi thơ quốc tế “Một trái tim một thế giới” dành cho người tàn tật. Hưng được giải thưởng thơ và… một cuộc dịch chuyển độc đáo đã đến với Hưng và những người thân - Dịch chuyển về thủ đô Hà Nội để dự lễ trao giải của cuộc triển làm thơ quốc tế “Một trái tim một thế giới” năm 2000. Không phải ngẫu nhiên mà nhạc sĩ tài hoa Trịnh Công Sơn đã chọn bài thơ “Huyền thoại lá” đạt giải của Hưng để vẽ tranh minh họa. Chính thơ và tình bạn đã đưa “nhà thơ nằm một chỗ” dịch chuyển về với Hà Nội dấu yêu của đất nước mà rất nhiều người Việt Nói tóm lại, tuy “nằm một chỗ” nhưng số phận và đời thơ Hưng là một một chuỗi những cuộc dịch chuyển thể xác và những cuộc viễn du tinh thần đầy sức sống và đầy chất thơ. Để cuối cùng Hưng đã dịch chuyển chính cuộc đời tưởng đã bỏ đi của mình về với cuộc sống, về giữa con người và đem thơ chiến đấu cùng bệnh tật, lấy thơ làm lẽ sống để mãi mãi đem sức mình hiến dâng cái đẹp cho đời. Tiến sỹ Mai Bá Ấn |
0 Comments
Copyright © 2016 phantunghiahanh.com